شکایت واهی چیست؟ – مجازات و دفاع در مقابل آن

مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی

در مورد برخی جرایم حقوقی و کیفری امکان دارد افراد نسبت به طرح دعوا درباره موضوعی اقدام نمایند که این دعوا و ادعا مستندات و ادله کافی محکمی نداشته و در واقع بی‌پایه و اساس باشد. در این صورت چنانچه از همان آغاز مشخص نباشد که این ادعا بدون دلیل و مدرک است، با برگزاری دادگا ، هزینه و زمان زیادی برای رسیدگی به این ادعا صرف خواهد شد که نتیجه ای به همراه نخواهد داشت. به این نوع دعوا دعوای واهی گفته می‌شود.

به دلیل اینکه امکان دارد، شکایت واهی مواردی همچون هتک حیثیت شخص مقابل را به دنبال داشته باشد، قانونگذار این اختیار را به شخص مقابل دعوا داده است که در دفاع از خود، از کسی که نسبت به طرح دعوای بی‌مورد اقدام نموده، شکایت نماید. به این شکایت و مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی می‌گویند. این اقدام می تواند به کمک یک وکیل حقوقی باتجربه صورت گرفته و در احقاق حقوق شخص زیان دیده موثر واقع شود.

تامین دعوای واهی به چه معناست؟

در قانون آیین دادرسی مدنی مبحثی به نام تامین دعوای واهی مطرح شده است. هدف از تاسیس این نهاد حقوقی، حمایت از حقوق اشخاصی است که از آنها شکایت های بی پایه و ‌اساس انجام می‌گیرد و شرایطی به وجود می‌آید که خواهان دعوا بدون ارائه دلایل مستندات محکم علیه شخص دیگر نسبت به طرح دعوا اقدام می‌نماید.

به همین ترتیب قانون‌گذار این حق را به شخص خوانده می‌دهد که با تنظیم دادخواست حقوقی از دادگاه درخواست نماید تا از خواهان، مبلغی به عنوان تأمین أخذ نموده تا چنانچه در نهایت مشخص شد که وی حقی بر خوانده نداشته است، به این روش خسارات خوانده جبران شود. به همین خاطر آن را تأمین دعوای واهی نام گذاری کرده اند.

آیا شکایت واهی جرم محسوب می‌شود؟

به طور کلی در قانون آیین دادرسی مستقیماً به این نوع دعوا پرداخته شده است. اما در قانون آیین دادرسی کیفری به شکایت واهی اشاره ای نشده است. با این وجود در عمل و در واقعیت این دعوا در حوزه کیفری قرار گرفته است.

برای نمونه در مواقع بسیار، افرادی که با یکدیگر دارای مشکل و درگیری هستند به قصد کینه‌جویی و انتقام از دیگری، نسبت به طرح شکایت کیفری و جزایی اقدام می‌کنند.

نکته حائز اهمیت اینکه اگرچه این شکایت یک شکایت بی پایه و اساس و واهی است، اما به دلیل اینکه دادگاه طرفین را احضار می‌نماید، همین مساله امکان دارد باعث هتک حیثیت و آبروی شخصی شود که بی دلیل علیه وی شکایت شده است. این مساله می‌تواند باعث به وجود آمدن نگرش منفی در افراد نسبت به این شخص شود.

لذا، قانون این حق را به شخص مقابل می‌دهد که از افرادی که بدون دلیل علیه آن‌ها طرح شکایت نموده و مرتکب این جرم شده اند، شکایت نموده و اعاده حیثیت نمایند. بنابراین، طرح شکایت واهی خود نوعی جرم مجزا به شمار می‌آید.

مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی به چه صورت است؟

اکنون این سوال مطرح می‌شود که چنانچه شخصی بدون داشتن دلیل و مدرک نسبت به طرح دعوای واهی کیفری یا حقوقی اقدام نماید، به چه روشی می‌توان از این شخص مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی نمود؟

در پاسخ به این سوال می توان گفت که در وهله نخست توجه داشته باشید که رفع این سوء برداشت روندی زمانبر و دشوار است. با این وجود قانونگذار این حق را به شخص زیان‌دیده داده است که از حیثیت و آبروی خود در برابر دعوای واهی دفاع نموده و به اعاده حیثیت نماید.

همچنین در نظر داشته باشید که قانونگذار افرادی که باعث آسیب به جان، مال یا حیثیت افراد دیگر می‌شوند را ملزم به جبران خسارات مادی و معنوی نموده است تا بدینوسیله، حقوق دیگران رعایت شود. به معنای دیگر، اعاده حیثیت باعث بازگشت اعتبار معنوی کسی خواهد شد که خوانده یا متهم شکایت واهی بوده اند.

 

ممکن است این مطلب هم برای شما مفید باشد: نحوه مطالبه خسارت با جلب نظر کارشناس

 

این اعاده حیثیت در مورد با دعوای واهی می تواند به روش‌هایی همچون: اعلام بی‌گناهی شخص، تعقیب مفتری و مواردی از این دست باشد.

با مقدمه فوق می‎‌توان نتیجه گرفت چنانچه شخصی برای طرح دعوا یا شکایت واهی اقدام نماید، این موضوع بی‌پاسخ نمی‌باشد و امکان مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی و اعاده حیثیت برای شخص مقابل وجود دارد.

مجازات شکایت واهی

همانطور که توضیح داده شد، در قانون آیین دادرسی مدنی به دعوای واهی پرداخته شده است. براساس ماده 109 این قانون، قانونگذار به دو مورد از دعاوی واهی اشاره کرده است.

از این دو مورد، ضمانت اجرای یک مورد را نیز مشخص نموده و ضمانت اجرای مورد دیگر را به کسی واگذار نموده است که از وی شکایت واهی صورت گرفته است.

مطابق با ماده 109 قانون آیین دادرسی مدنی، در کلیه دعاوی مالی و هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی چه اصلی و چه طاری و مواردی از این دست، خوانده حق دارد تا برای تأدیه خسارات ناشی از هزینه دادرسی و دستمزد وکیل که امکان دارد خواهان محکوم شود، از دادگاه تقاضای تأمین نماید. بعد از تقاضای تأمین دادگاه به این مساله رسیدگی کرده و چنانچه درخواست خوانده را با در نظر داشتن شرایط دعوا مناسب دید در این صورت قرار تأمین دعوای واهی را صادر می‌کند. براساس این قرار، خواهان موظف به پرداخت مبلغی است که توسط دادگاه تعیین شده است.

مساله حائز اهمیت اینکه اگر خواهان، دلیلی روشنی برای اثبات ادعای خود داشته باشد در این صورت خوانده نمی‌تواند تقاضای صدو قرار تأمین نماید.

 

ممکن است این مطلب هم برای شما مفید باشد: مطالبه خسارت خودرو

مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی براساس قانون آیین دادرسی مدنی

ماده 110 قانون آیین دادرسی مدنی پیرامون این موضوع مقرر داشته که “در دعاوی که مستند آن‌ها چک یا سفته یا برات است و علاوه برآن پیرامون دعاوی مستند به اسناد رسمی و دعاوی علیه متوقف، خوانده حق ندارد جهت تأمین خسارات احتمالی خود درخواست تأمین داشته باشد.”

نکته قابل توجه دیگر در ماده 109 اینکه، چنانچه دادگاه به این نتیجه برسد که قصد خواهان از طرح این دعوا و شکایت واهی تنها غرض‌ورزی و ایجاد تأخیر در تعهد بوده، دادگاه مجرم را به پرداخت سه برابر هزینه دادرسی محکوم می‌نماید.

نتیجه گیری

همانطور که اشاره شد در قانون آیین دادرسی کیفری مستقیما به شکایت واهی اشاره‌ نشده است، اما این شکایت در حوزه کیفری قابل پیگیری است. علت اینکه در قانون آیین دادرسی کیفری و قانون مجازات اسلامی عنوان مجرمانه‌ای برای این نوع از شکایات پیش بینی نشده به این خاطر است که جرم افترا در واقع همان مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی است. به همین ترتیب شکایت واهی در حوزه کیفری به شرایطی اشاره دارد که شخصی نسبت به شکایت از دیگری اقدام می‌کند که در واقع مرتکب جرم نشده است. لذا، برای به نسبت دادن جرم به این شخص اقدام می‌کند.

گروه وکلای عدل ایرانیان آماده است تا به کلیه پرسش های شما درباره مطالبه خسارت ناشی از شکایت واهی پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی کند.

 

اگر شما در شهر تهران زندگی می‌کنید می‌توانید با شماره 47783-021 تماس گرفته تا مشاورین ما به صورت رایگان به شما مشاوره دهند و یا با مراجعه به صفحه مشاوره حقوقی درخواست مشاوره حقوقی آنلاین یا مشاوره حقوقی حضوری نمایید.