وکیل تسخیری

وکیل تسخیری

وکیل تسخیری : به طورکلی حق داشتن وکیل، از حقوق اساسی همه افراد است. این حق در قانون 35 قانون اساسی مورد تاکید قرار گرفته است. وکالت در دادگاه ها نیز شامل کلیه اختیارات در مورد موضوع دادرسی است. بجز در مواردی که موکل به اختیار خود بعضی مسئولیت ها را از وکیل خود، سلب نماید.

چنانچه متهم، در بعضی از دعاوی نسبت به معرفی وکیل اقدامی نکند، دادگاه رسیدگی کننده به پرونده، برای این شخص، وکیل تسخیری در نظر خواهد گرفت. قوانین مربوط به وکیل تسخیری و شرایط تعیین آن، در قانون مورد تاکید قرار گرفته است؛ به همین خاطر برای افرادی که قصد استفاده از وکیل تسخیری را دارند، ضروری است تا با این قوانین آشنا باشند. به همین خاطر در مقاله پیش رو قصد داریم، تا ضمن ارائه تعریف روشنی از وکیل تسخیری به شرایط اخذ این وکیل و نحوه انتخاب آن بپردازیم.

وکیل تسخیری کیست؟

وکیل تسخیری، به وکیلی گفته می شود که مخصوص پیگیری دعاوی کیفری است. لذا قانونگذار، به منظور برقراری شرایط تساوی میان طرفین دعوا و دفاع از حقوق متهمین، راه حلی را پیش بینی کرده است که حتی در صورت عدم توانایی مالی، طرفین قادر باشند تا در دعاوی کیفری، از حق داشتن وکیل، محروم نشوند.

بیشتر بخوانید: انواع دعاوی کیفری

به همین ترتیب، با استناد به قانون آیین دادرسی کیفری، متهم و بزه دیده مجاز می باشند تا در صورت نداشتن توانایی مالی، از دادگاه، تقاضای وکیل داشته باشند. دادگاه رسیدگی کننده نیز موظف است در صورت اثبات این مساله، برای متقاضی، وکیل تسخیری در نظر بگیرد. توجه داشته باشید در مورد بعضی جرایم، دادگاه بدون درخواست متهم نیز، برای وی، وکیل می گیرد که در ادامه مقاله توضیح داده خواهد شد.

اخذ وکیل تسخیری چه شرایطی دارد؟

در حالت اول شرایط اخذ وکیل تسخیری می توان گفت، متهم از قدرت مالی کافی، برای اخذ وکیل، برخوردار نیست. بنابراین می تواند تا پایان اولین جلسه پیگیری، از دادگاه رسیدگی کننده بخواهد تا برای اخذ وکیل تسخیری اقدام نماید. دادگاه نیز در صورت اثبات این موضوع، برای این شخص وکیل تسخیری، در نظر خواهد گرفت.

حالت دوم، در زمانی است که در صورت وکیل نداشتن متهم، دادگاه حتی بدون درخواست این شخص نیز برای وی، وکیل تسخیری می گیرد. این مورد نیز تنها در برخی جرایم و شرایط، امکان پذیر است که در زیر توضیح داده شده است. در شرایطی که، جرم  مورد رسیدگی در دادگاه کیفری یک، شامل موارد زیر باشد:

• جرائم موجب مجازات سلب حیات
• حبس ابد
• قطع عضو
• جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با یک سوم دیه کامل یا بیش از آن
• جرایم موجب مجازات تعزیری درجه چهار و بالاتر

حق الوکاله وکیل تسخیری چگونه تعیین می شود؟

همانطور که در سرفصل های پیشین اشاره شد، متهم می‌ تواند تا پایان نخستین جلسه رسیدگی از دادگاه، نسبت به اخذ وکیل تسخیری اقدام نماید و دادگاه نیز در شرایطی که عدم تمکن متقاضی اثبات شود، از میان وکلای حوزه قضائی و یا نزدیکترین حوزه قضائی برای متهم، وکیل تعیین نماید. به همین ترتیب اگر وکیل، درخواست حق‌ ‏الوکاله نمود، دادگاه مطابق با اقدامات صورت گرفته، برای وی، حق الوکاله در نظر می گیرد. و این مبلغ، نباید از تعرفه قانونی، بیشتر  باشد. این حق الوکاله نیز از محل اعتبارات قوه قضائیه، پرداخت می شود.

اخذ وکیل تسخیری چه مراحلی دارد؟

در قسمت های پیشین مقاله، پس از ارائه تعریف روشنی از وکیل تسخیری، به شرایط گرفتن آن و تعیین حق الوکاله این شخص پرداختیم. همانطور که اشاره شد، هر دو شخص متهم و بزه دیده مجاز می باشند تا در صورت عدم توانایی مالی کافی، از دادگاه رسیدگی کننده به پرونده بخواهند تا برای آنها وکیل تسخیری تعیین کند. این وکیل یک وکیل پایه یک دادگستری، است که بعد از قبولی در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری، پس از پایان دوره کارآموزی و قبولی در آزمون اختبار کانون وکلا نیز موفق به دریافت پروانه وکالت شده است.

اکنون این سوال مطرح می شود که متقاضیان، چگونه می توانند از دادگاه، برای اخذ وکیل تسخیری اقدام نمایند؟ در پاسخ به این پرسش می بایست در نظر داشت که طرفین دعوا، جهت برخورداری از وکیل تسخیری می بایست، تا پایان نخستین جلسه رسیدگی، تقاضای خود را مطرح کنند.

وکیل تسخیری در مرحله تحقیقات مقدماتی چه وظایفی دارد؟

تا این بخش از مقاله در مورد مراحل رسیدگی به جرم در دادگاه توضیح داده شد. اما پیش از رسیدگی پرونده در دادگاه، می بایست شکایت شخص در دادسرا مطرح شود تا تحقیقات کافی پیرامون آن انجام گیرد. حال در این قسمت ممکن است این سوال مطرح شود که آیا اخذ وکیل تسخیری در دادسرا وجود دارد یا خیر؟

براساس تبصره ۲ ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری می توان گفت: «در مورد جرایمی که برای مجازات آن سلب حیات و یا حبس ابد پیش بینی شده است، اگر متهم برای معرفی وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی اقدامی نکند، بازپرس برای این شخص وکیل‌ تسخیری در نظر میگیرد.» لذا در مرحله تحقیقات مقدماتی در مورد جرایمی که در تبصره به آن اشاره شده، دادگاه می بایست برای متهم وکیل تسخیری بگیرد.

اخذ وکیل تسخیری برای اطفال و نوجوانان به چه صورت است؟

با استناد به ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری می توان گفت: «در مورد جرایمی که پیگیری آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است و یا جرایمی که نیازمند پرداخت دیه یا ارش بیشتر از خمس دیه کامل می باشد همچنین در مورد جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر از آن، دادسرا و یا دادگاه اطفال و نوجوانان به ولی و یا سرپرست قانونی متهم اطلاع می دهد تا نسبت به اخذ اقدام نمایند.

همچنین در صورت عدم تعیین وکیل و یا حضور نداشتن وکیل بدون اعلام دلیل موجه، در مرجع قضایی برای متهم وکیل گرفته می‌شود. در مورد جرایم تعزیری درجه هفت و هشت نیز، ولی یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان مجاز می باشد تا خود از وی دفاع کرده و یا وکیل بگیرد. نوجوان نیز حق دارد از خود دفاع کند.»

اخذ وکیل تسخیری برای مجنون چه شرایطی دارد؟

مطابق با تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، چنانچه مرتکب جرم قبل از صدور حکم قطعی، به جنون مبتلا شود، تا هنگام افاقه، تعقیب و دادرسی متوقف خواهد شد. بجز در مورد جرائم حق‌الناسی که شرایط اثبات جرم به گونه ای باشد که شخص مجنون یا فاقد هوشیاری با فرض هوشیاری نیز قادر به دفاع از خود و رفع اتهام نباشد.

در این شرایط به ولی یا قیم یا سرپرست قانونی این شخص اصلاع داده می‌شود تا طی مهلت پنج روزه برای معرفی وکیل اقدام کند. توجه داشته باشید در صورت عدم معرفی، بدون در نظر گرفتن نوع جرم ارتکابی و مجازات آن، بر اساس قانون برای این شخص وکیل‌‌‌ تسخیری در نظر گرفته می‌شود و تعقیب و دادرسی ادامه خواهد داشت.

اخذ وکیل تسخیری برای چه جرایمی قابل استفاده است ؟

در شرایطی که شخص استطاعت مالی کافی نداشته باشد، تقاضای وکیلی تسخیری محدود به هیچ جرمی نخواهد بود. اما در مورد جرایم خاص می بایست به مواردی که در بالا توضیح داده شد توجه نمود. به این معنا که تنها در این جرایم قدرت مالی ملاک ارزیابی نخواهد بود و چنانچه متقاضی اقدام به انتخاب وکیل نکند، قاضی یا بازپرس مکلف به تعیین وکیل‌ تسخیری برای وی می باشند.

اخذ وکیل تسخیری به چه صورت است؟

برای اخذ وکیل‌ تسخیری متهم می بایست تا پایان نخستین جلسه دادرسی تقاضای خود را مبنی بر نیاز به وکیل با دادگاه عنوان کند. برای این منظور شخص مکلف می باشد تا درخواست خود را به صورت کتبی خطاب به قاضی رسیدگی‌کننده نوشته و ابلاغ نموده و ضمن اثبات عدم قدرت مالی برای اخذ وکیل، درخواست تعیین وکیل تسخیری را ارائه دهد.

آیا امکان اخذ وکیل تسخیری رایگان وجود دارد؟

بعضی از افراد بر این باورند به دلیل اینکه وکیل تسخیری و یا وکیل معاضدتی که از جانب دادگاه یا کانون وکلا انتخاب می شود دستمزد و حق الوکاله ای دریافت نمی کند همه تلاش خود را جهت دفاع از موکل خود بکار نمی‌گیرد اما این یک باور غلط است . چرا که کلیه وکلا وکیل پایه یک دادگستری بوده و دانش و اطلاعات کافی در همه زمینه ها را دارا می باشند. علاوه بر این با احساس مسئولیت نسبت به پیگیری پرونده هایی که با آن ها محول می ‌شود می پردازند.

لذا در مورد جرایم سنگینی همچون: قتل، آدم ربایی و… که متهم قدرت مالی برای برای اخذ وکیل را ندارد می تواند با خاطری آسوده از وکیل تسخیری رایگان استفاده و نسبت به احقاق حقوق خود اقدام نماید.

آیا تنها متهم حق استفاده از وکیل تسخیری را دارد؟

در پاسخ به این پرسش می توان گفت، امکان استفاده از وکیل رایگان برای شاکی نیز وجود دارد.  لذا چنانچه دادگاه وجود وکیل برای بزه‌ دیده را نیز الزامی تشخیص دهد و از طرف دیگر بزه دیده استطاعت مالی کافی برای اخذ وکیل را نداشته باشد، ‌وکیل تسخیری در اختیار وی قرار خواهد گرفت.

تنها فرقی که وجود دارد این است که برای متهم در بعضی موارد خاص حتی چنانچه خودش درخواست وکیل نداده باشد نیز وکیل تسخیری تعیین می شود. اما این ضرورت برای شاکی یا بزه دیده در نظر گرفته نشده است. لذا در صورتیکه شاکی هستید و استطاعت مالی کافی برای پرداخت حق الوکاله را ندارید، می توانید از دادگاه برای اخذ وکیل رایگان اقدام نمایید.

نتیجه گیری

در هر جامعه مدنی کلیه شهروندان حق دارند تا در صورت نیاز برای خود وکیل تعیین کنند و هیچکس نباید به دلیل نداشتن قدرت مالی از داشتن وکیل محروم شود. به همین خاطر در اصل ۳۵ قانون اساسی کشور بر این موضوع تاکید شده است. براساس این اصل در کلیه دعاوی طرفین دعوا حق انتخاب وکیل دارند. همچنین اگر این شخص توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشد می بایست برای آن ها شرایط تعیین وکیل فراهم شود.

در چنین شرایطی دادگاه برای رسیدگی به پرونده این اشخاص برای آن ها وکیل تسخیری در نظر می گیرد. گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون شرایط و نحوه انتخاب وکیل تسخیری پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.