ازدواج موقت ، متعه یا نکاح منقطع که به صیغه نیز معروف است، نوعی ازدواج در مذهب شیعه است که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدودی با مهریه ای معلوم، بین زن و مرد بسته میشود و با پایان آن رابطه زوجیت خود به خود منقضی میشود.
ازدواج در ایران دو نوع دارد ازدواج دائم و ازدواج منقطع که آن را متعه و نکاح (ازدواج) موقت نیز میگویند.
در جامعه حاضر ایران قالبا نسبت به صیغه دیدگاه بدی داریم و بعضا ازدواج موقت را برابر با کار خلاف شرع میدانیم .
ازدواج موقت از نیازهاى ضرورى جامعه اسلامى است که متأسفانه بنا به دلایل فرهنگى و آمادگى لازم در جامعه، تاکنون نتوانسته است جایگاه قانونى خود را بیابد.
در مادهی 1075 قانون مدنی ایران ازدواج موقت به رسمیت شناخته شده است، شرایط و ارکان اساسی ازدواج موقت عبارت اند از شرایط صحت نکاح دائم به اضافهی تعیین مدت مشخص و تعیین مهر معین برای زن.
موانع ازدواج موقت نیز همان موانع ازدواج و عقد دائم هستند.
با استناد به ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی متن صیغه موقت اینگونه تعریف شده است:
«نکاح برقرار می شود به ایجاب و قبول به الفاظی که به صراحت دلالت بر قصد ازدواج نماید».
این ماده قانونی به صراحت و روشنی ضرورت استفاده از لفظ در نکاح را مورد تاکید قرار داده است. به همین ترتیب نمی توان عقد نکاح اعم از دائم و موقت را بدون خواندن صیغه عقد منعقد نمود.
متن صیغه موقت عبارتی عربی است:« زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم » و مرد بلافاصله میگوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ»
ترجمه فارسی متن فوق به این صورت است که خود را به عقد تو درآوردم برای مدت معلوم و با مهریه معلوم.
بعضی از علما بر این باورند که برای درستی نکاح می بایست همین عبارت خوانده شود تا عقد درست باشد. اما به نظر بعضی دیگر تنها ترجمه فارسی کافی است.
قانون مدنی پا را فراتر گذاشته و تاکید داشته صرف بیان لفظ کافی است و لازم نیست عین متن صیغه نیز خوانده شود. با این وجود این عبارت و ترجمه فارسی آن شامل همه ارکان عقد میباشد و توصیه می شود که براساس عرف عمل شود.
پیشنهاد مطالعه : قوانین ازدواج ایرانیان با اتباع خارجی
پیشنهاد مطالعه : وکیل طلاق
به احتیاط واجب صیغه موقت و دائم عقد باید به عربی صحیح خوانده شود. و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است، و لازم هم نیست که وکیل بگیرند اما باید لفظی بگویند که معنای “زوّجت” و “قبلت” را بفهماند.
روش اول : عاقد، شخص ثالث است.
اگر عاقد شخص دیگری باشد، ابتدا باید از هر دو طرف برای خواندن صیغه ی عقد وکالت بگیرد و بعد از آن، صیغه را این گونه بخواند:
فرض کنید که نام خانم «فاطمه» است و نام آقا هم «علی». در این صورت:
به وکالت از خانم بگوید: زَوَّجتُ مُوکِّلَتی (فاطمۀ) مُوَکَّلی (علی) فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ عَلَی المَهر المَعلُوم
پس به وکالت از آقا بگوید: قَبِلتُ التَّزویجَ لِمُوَکِّلی (علی)
معنی صیغه روش اول :
موُکّل خودم «فاطمه» را به تزویج «علی» در آوردم، در مدت مشخص و با مهریه ی مشخص
قبول کردم این ازدواج را.
روش دوم : عاقد، خود زن و مرد هستند.
اگر آقا و خانم هر کدام بخواهند صیغه ی مربوط به خود را بخوانند، این گونه بگویند:
ابتدا خانم می گوید: «زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم»
بعد بلافاصله آقا بگوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ»
معنی صیغه روش دوم :
خانم می گوید: تو را به زوجیت خود درآوردم، در مدّت مشخص و با مهریه ی مشخص.
آقا می گوید: قبول کردم این زوجیت را.
روش سوم : عاقد، خود داماد است.
اگر آقا از خانم وکالت بگیرد که خودش صیغه ی عقد را بخواند، این گونه بگوید:
ابتدا به وکالت از خانم بگوید: «زَوَّجتُ مُوَکِّلَتِی (فاطمۀ) نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم»
بعد بلافاصله برای خودش بگوید: «قَبِلتُ التَّزویج»
معنی صیغه روش سوم :
موکلم فاطمه را به ازدواج خودم در آوردم، در مدّت معلوم و با مهر معلوم
قبول کردم این ازدواج را.
روش چهارم : عاقد، خود عروس است.
اگر خانم از آقا وکالت بگیرد که خودش صیغه ی عقد را بخواند، این گونه بگوید:
ابتدا از طرف خود بگوید: «زَوَّجتُک نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم»
بعد بلافاصله از طرف داماد (موکل خود) بگوید: «قَبِلتُ التزویج لموکِّلی (علی)»
معنی صیغه روش چهارم :
خودم را به ازدواج تو درآوردم در مدت معلوم با مهر معلوم
قبول کردم این تزویج را از طرف موکلم.
کسانی که قصد دارند بعد از عقد موقت، با یکدیگر عقد دائم داشته باشند. باید قبل از خواندن عقد دائم، یا مدت عقد موقت تمام شده باشد و یا این که آقا بگوید: «مابقی مدت را به همسرم بخشیدم». اگر این کار را انجام ندهند، عقد دائم باطل است و با به اتمام رسیدن مدت عقد موقت، به یکدیگر نامحرم می شوند.
مدت عده ازدواج موقت، دو بار پاک شدن از قاعدگی پس از پایان متعه است. برای اشخاصی که با وجود یائسه نبودن قاعده نمیشوند، این مدت ۴۵ روز است.
اگر شوهر در مدت زمان ازدواج موقت بمیرد، بر اساس نظر مشهور عده همانند ازدواج دائم سه ماه و ده روز است.
وضعیت عده در ازدواج موقت با عده در ازدواج دائم متفاوت است. مطابق مادهی 1152 قانون مدنی عدهی فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد نکاح منقطع در زن غیر باردار دو طهر (دو عادت ماهانه) است مگر این که زن با اقتضای سن، عادت زنانگی نبیند که در این صورت ۴۵ روز است.
عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد زن حامله، تا زمان وضع حمل است. زن یائسه و زنی که با همسر خود نزدیکی نداشته نیازی به نگاه داشتن عدهی انقضا یا بذل مدت و فسخ نکاح ندارد اما عدهی وفات٬ در همهی موارد باید رعایت شود.
مطابق مادهی 1154 قانون مدنی، عده وفات چه در دائم و چه در منقطع٬ در هر حال چهار ماه و ده روز است مگر اینکه زن حامل باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل است مشروط بر این که فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد و الا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.
زن نمیتواند با غیر مسلمان و بنا به قولی غیر شیعیان دوازده امامی ازدواج کند و مرد هم با زن ناصبی و مشرک نمیتواند ازواج کند اما با اهل کتاب از جمله زرتشتیان می تواند ازدواج کند.
تعداد ازدواج موقت زن با بیش از یک مرد در یک زمان جایز نیست اما بر اساس نظر مشهور مرد در ازدواج موقت محدودیت عددی ندارد و به هر میزان که بخواهد میتواند همسر موقت اختیار کند، برخلاف ازدواج دائم که به چهار همسر همزمان محدود شده است.
همانطور که میدانید صیغه محرمیت موقت، اصطلاح متداولی است که در اکثر مواقع، پیش از ازدواج افراد، میان اطرافیان و خانواده های آنها، مطرح میگردد. به همین ترتیب، با استفاده از آن، زمینه برای شناخت بیشتر طرفین، فراهم خواهد شد.
با در نظر داشتن اینکه، صیغه محرمیت بین دو نفر، دارای شرایط، آثار و تبعات حقوقی بسیاری است و در برخی موارد تصور افراد جامعه، در خصوص آن اشتباه است، آشنایی با قواعد آن الزامی است.
برخی افراد، بر این باورند که صیغه محرمیت موقت، امری جدا از عقد موقت میباشد و دارای آثار و شرایط متفاوتی است. این در حالیست که صیغه محرمیت موقت، همان خطبه و آیه ای است که برای ایجاد رابطه زوجیت، میان طرفین خوانده میشود. بنابراین بعد از خواندن این صیغه، طرفین به زوجیت یکدیگر در میآیند و آثار و پیامدهای نکاح موقت را برای آنها به همراه خواهد داشت. لذا تفاوتی بین آنچه در عرف، به عنوان صیغه شناخته میشود با محرمیت موقت وجود ندارد.
با در نظر داشتن اینکه در محرمیت موقت، زوجین، بعد از خواندن صیغه محرمیت موقت یا خطبه محرمیت موقت، تنها، برای مدت مشخص و محدودی، به محرمیت یکدیگر در میآیند، میبایست گفت، شرایط صیغه محرمیت، با توجه به قواعد نکاح منقطع یا همان عقد موقت، دارای شرایطی است:
بر اساس ماده 1076 قانون مدنی، تعیین مدت مشخص برای نکاح منقطع، الزامی است و یکی از شرایط درستی این عقد، معلوم و معین بودن مدت زمان آن است. در صیغه محرمیت موقت نیز طرفین، میبایست، مدت صیغه محرمیت موقت را، تعیین کنند، در غیر این صورت، باطل خواهد بود.
از دیگر شرایط صحت نکاح منقطع، تعیین مهریه است. در غیر این صورت، عقد واقع شده، صحیح نیست.
مطابق با ماده 1043 قانون مدنی، “نکاح دختر باکره، حتی اگر به سن بلوغ رسیده باشد، مشروط به اذن پدر یا جد پدری وی است. همچنین اگر پدر یا جد پدری، بدون دلیل موجه از دادن اجازه، خودداری کند، اجازه او ساقط شده و در این صورت دختر می تواند بعد از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص، به دفتر ازدواج، مراجعه نموده و نسبت به ثبت ازدواج، اقدام کند.” به همین ترتیب، در خواندن صیغه محرمیت موقت برای دختر باکره، اذن پدر یا جد پدری وی و یا اجازه دادگاه، الزامی است.
از شرایط کلی درستی تمام قراردادها و عقود، وجود قصد هر دو طرف عقد، بر ایجاد و انشای آن میباشد. بنابراین صیغه محرمیت موقت که همان، عقد موقت است از این قاعده، مستثنی نیست. لذا در صورتیکه، یکی از طرفین صیغه محرمیت موقت، قصد ایجاد عقد موقت و محرمیت را نداشته باشد، نکاح انجام گرفته، درست نخواهد بود.
رضایت نیز همچون قصد، از شرایط کلی دیگر صیغه محرمیت بین دو نفر که همان، نکاح منقطع است میباشد. بنابراین، اگر یکی از طرفین صیغه محرمیت موقت، بر این موضوع، رضایت نداشته باشد، صیغه خوانده شده، درست نخواهد بود.
از دیگر شرایط صحت صیغه محرمیت موقت، این است که هیچ کدام از موانع نکاح، همچون قرارگرفتن طرفین، در حالت احرام، خویشاوندی نسبی خاص، قرابت رضاعی، بودن زن در مدت عده وفات یا طلاق، وجود نداشته باشد.
با در نظر داشتن اینکه در صیغه محرمیت موقت، الفاظ مورد نیاز برای انعقاد عقد موقت یا نکاح منقطع میباشد، در خواندن صیغه محرمیت موقت نیز این قوانین قابل تعمیم است.
بر اساس قانون مدنی و شرع اسلام، خواندن صیغه عقد موقت، دارای ضوابط خاصی نداشته و ضرورتی بر ثبت ازدواج موقت یا صیغه، بجز در موارد استثناء نیست. بنابراین طرفین، میتوانند، به لفظ فارسی و عربی، صیغه عقد موقت را جاری نمایند؛
تنها مساله ای که زوجین، می بایست هنگام خواندن صیغه عقد موقت، در نظر داشته باشند، به کار بردن الفاظی است که به صراحت، بیانگر اراده آن ها است و اگر کر و یا لال هستند، نوشتار با الفاظ صریح مبتنی بر قصد و یا ایما و اشاره واضح نیز قابل قبول خواهد بود.
به طور کلی آثار صیغه محرمیت موقت، همچون آثار نکاح موقت میباشد و مهمترین اثر آن، این مورد است که زوجیت و محرمیت را میان افراد، برقرار میکند.
از دیگر پیامدهای صیغه محرمیت موقت، ایجاد حق مالکیت، بر مهریه صیغه محرمیت، برای زوجه و تکلیف مرد، بر پرداخت آن است. بدین ترتیب که به محض جاری شدن صیغه محرمیت، زن، مالک مهریه تعیین شده در صیغه محرمیت موقت میشود و مجاز میباشد، هر گونه تصرفی که میخواهد، در آن داشته یا آن را از مرد، مطالبه نماید.
تمکین زن از مرد نیز از پیامدهای دیگر صیغه محرمیت موقت به شمار میآید و زوجه در صیغه محرمیت موقت، وظیفه دارد، از مرد، تمکین عام و خاص نماید؛ مگر اینکه شرطی با عنوان عدم وجود رابطه جنسی، در زمان خواندن صیغه، تعیین شده باشد که البته، برخی از فقها، این شرط را برخلاف مقتضای ذات نکاح به شمار آورده و آن را نمیپذیرند و بعضی دیگر، آن را منافی عقد موقت، نمیدانند.
توجه داشته باشید، نفقه نیز فقط در صورتی که شرط شده باشد، در صیغه محرمیت موقت، وجود خواهد داشت.
همانطور که اشاره شد صیغه موقت یکی از انواع نکاح در نظام حقوقی ایران به شمار میآید که به بر اساس فقه نیز، این نوع از ازدواج به رسمیت شناخته شده است.
با استناد به قانون حمایت خانواده ثبت نکاح الزامی است، در غیر این صورت، برای مرد، در قانون، مجازات حبس تعیین شده است.
در مورد ثبت ازدواج موقت در دفترخانه نیز، قانون، اصولا آن را ضروری نمیداند، اما در شرایطی خاص، ثبت ازدواج موقت نیز الزامی است.
ماده 21 قانون حمایت از خانواده مقرر میدارد : نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در جهت محوریت و استواری روابط خانوادگی، نکاح دائم را که مبنای تشکیل خانواده است مورد حمایت قرار میدهد.
نکاح موقت نیز تابع موازین شرعی و مقررات قانون مدنی است و ثبت آن در موارد زیر الزامی است:
آیین نامه اجرایی ماده 21 قانون حمایت از خانواده، در بهمن ماه سال 93 تصویب شده است. و تصریح می دارد: چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم میشود.
این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است.
بر اساس ماده 8 قانون حمایت از خانواده و بر اساس اصول آیین دادرسی گرفتن تقاضای صدور شناسنامه در صلاحیت دادگاه خانواده محل اقامت خوانده یا آخرین محل سکونت وی در صورت خروج از کشور یا مشخص نبودن محل اقامت وی خواهد بود.
مادر میتواند با مراجعه به دادگاه خانواده و اثبات واقعه ازدواج موقت که به تبع آن الحاق فرزند به پدر ثابت خواهد شد پدر را ملزم به اخذ شناسنامه برای فرزند نماید این عمل باعث تعلق ارث و سایر حقوق به چنین فرزندی خواهد شد.
حتی اگر به پدر فرزند هم دسترسی نباشد جای نگرانی نیست؛ چراکه تبصره ماده شانزده قانون ثبت احوال مقرر کرده است اگر ازدواج پدر و مادر شرعی باشد، اما به ثبت رسمی نرسیده باشد، در صورتی که پدر به هر دلیل حضور نداشته باشد و به مدارک وی نیز دسترسی وجود نداشته باشد، مادر باید برای صدور شناسنامه یک طرفه از دادگاه حکم «امین موقت» دریافت کند.
با دریافت حکم امین موقت، مادر سمت قانونی پیدا کرده و میتواند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به صدور شناسنامه یک طرفه مادری، با نام خانوادگی خود اقدام کند.
همانطور که در سرفصل های پیشین اشاره شد، ثبت ازدواج موقت یا صیغه از نظر قانون ضروری نیست. در نتیجه ضمانت اجرایی نیز برای عدم ثبت عقد موقت در قانون پیش بینی نشده است. با این وجود، در موارد استثنایی بر اساس قانون حمایت خانواده، ثبت ازدواج موقت نیز الزامی میباشد لذا حکم قانون در این موارد، الزام به ثبت ازدواج موقت است.
به طور کلی ثبت عقد موقت از منظر قانون ضروری نیست و عدم ثبت آن نیز با ضمانت اجرایی روبرو نخواهد شد.
با این وجود، در برخی موارد استثنایی، ثبت ازدواج موقت الزامی است. (باردار شدن زن، شرط ضمن صیغه موقت و توافق زوجین.) بنابراین در پاسخ به این پرسش که برای ثبت صیغه موقت کجا باید رفت؟ می بایست گفت مرجع ثبت ازدواج موقت در موارد ضروری، همچون نکاح دائم، دفاتر رسمی ازدواج است.
بر اساس ماده 49 قانون حمایت خانواده اگر مردی که اقدام به انعقاد عقد نکاح با زنی نموده اما ازدواج خود را در دفتر رسمی ازدواج ثبت نکند، دو تکلیف و ضمانت اجرا پیش روی وی قرار خواهد گرفت:
مساله حائز اهمیت اینکه تکلیف و ضمانت اجرای کیفری پیش بینی شده در ماده 49 قانون حمایت خانواده، به عقد نکاح دائم اختصاص داشته و علی القاعده در مورد ازدواج موقت قابل اجرا نیست. بنابراین ثبت عقد موقت از نظر قانون الزامی نمی باشد و عدم ثبت آن نیز با ضمانت اجرایی روبرو نخواهد شد. زیرا قانونگذار در قانون حمایت خانواده فقط در مورد عقد دائم مجازات عدم ثبت ازدواج را پیش بینی کرده است.
جهت آشنایی با قوانین و دانستنی های حقوقی و کیفری صفحه اینستاگرام گروه وکلای عدل ایرانیان را دنبال کنید
منابع : ویکی پدیا
وکیل خانواده نیاوران وکیل خانواده نیاوران : همانطور که واضح است دعاوی خانوادگی از مهمترین…
وکیل خانواده شمال تهران وکیل خانواده شمال تهران : امروزه بسیاری از وکلای خانواده متخصص…
وکیل خانواده یزد وکیل خانواده یزد : همواره در نظر داشته باشید که هر چقدر…
وکیل خانواده همدان وکیل خانواده همدان : وکیل خانواده همدان شخصی است که پس از…
وکیل خانواده تبریز وکیل خانواده تبریز : بهترین وکیل خانواده تبریز، شخصی است که با…
وکیل خانواده شیراز وکیل خانواده شیراز : بهترین وکیل خانواده شیراز فردی است که قادر…
View Comments
سلام من پسری15 ساله هستم که میخوام با کسی رابطه ی جنسی داشته باشم و نمیخوام که پای کسی درمیون باشه یا پدر مادرمون بفهمن و این دلیلش هم کاملا مشخصه.ما میتونیم که فقط این صیغه رو بخونیم و محرم شیم؟؟لطفا زودتر راهنمایی کنید خیلی ممنون.
سلام
به دفتر مراجع تقلید مراجعه کنید
سلام...اگه شخص مورد نظر باکره باشه اذن پدر یا جدش لازمه ... غیر اون خیر لازم نیست و خودتون می تونین بخونین...متن رو کامل بخونی نوشته شده
سلام
بله صحیحه
سلام.من دختری ۲۳ ساله هستم و با پسری همسن خودم دوست هستم که ایشان باکرگی من را گرفتند.ما میتونیم بدون اجازه پدر عقد موقت انجام بدیم؟
با سلام
بله در صورت نداشتن بکارت اجازه پدر برای عقد موقت و دائم نیاز نیست .
با ارایه گواهی پزشک معتمد ویا پزشکی قانونی ، مبنی بر عدم بکارت می توانید به یکی از دفاتر ازدواج و طلاق مراجعه کنید و نسبت به نکاح و ثبت ان اقدام نمایید.
با سلام. زن و مرد بالغی که میخوان باهم اتاقی در هتل بگیرن، چطور میتونن از راه قانونی بجز ازدواج دائم اقدام کنند؟ ایا ازدواج موقت و صیغه راه حل است؟ نام انها جایی ثبت میشود؟
سلام
از انتخاب گروه وکلای عدل ایرانیان سپاسگزاریم
در قریب به 99% هتل ها نکاح موقت ثبت شده مورد تایید هستش
سلام ما دوماه از صیغمون باقی مونده بود ولی تمدیدش کردیم و حواسمون نبود ک باید باطلش میکردیم اول بعد تمدید میکردیم و اینک از هم دور هستیم تا چند ماه وقتی برگرده صیغه قبلی خود ب خود باطل شده میخاستم ببینم باید از اول خوند یا همین درسته؟
سلام
از انتخاب گروه وکلای عدل ایرانیان سپاسگزاریم
مردی نیست درسته
باطل هم نشده مدتش به اتمام رسیده
دختر و پسر در شرایط خاصی قرار می گیرن که می خوان به هم محرم باشن. دختر باکرست ولی نمی خواد در حین عقد موقت با همسرش رابطه یا همون نزدیکی داشته باشه. فقط اجازه صحبت و لمس همدیگه
آیا همچنان نیاز به اجازه پدر هست؟
سلام
از انتخاب گروه وکلای عدل ایرانیان سپاسگزاریم
در دین اسلام همچین چیزی نداریم فکر نمیکنم در دیگر ادیان الهی هم همچین چیزی باشه
نکاح دختر باکره اذن پدر میخواد و شامل رابطه جنسی هم میشه