بازداشت موقت چیست و انواع آن کدام است؟

یکی از مهم ‌ترین قرار های تأمین کیفری که قانون برای متهم در نظر گرفته است بازداشت موقت است. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و انواع آن خواهیم پرداخت.

مطالعه بیشتر : برای چه مجازات هایی از وکیل کیفری باید کمک بگیریم ؟

بازداشت موقت چیست؟

به طور کلی بازداشت در لغت به معنای منع، جلوگیری، توقیف و حبس است. بازداشت موقت از مهم‌ترین قرارهای تأمین کیفریبه شمار می رود که به منظور تضمین دسترسی به متهم در مواقع لزوم، آزادی او به طور موقت سلب می‌شود.

بنابراین، می توان گفت بازداشت‌ موقت در اصطلاح حقوق کیفری به معنای زندانی کردن متهم در جریان تحقیقات مقدماتی است که گاهی تا پایان رسیدگی ماهوی و صدور حکم و شروع به اجرای آن ادامه می‌یابد. در حقیقت، بازداشت‌ موقت عنوان مجازات ندارد و یکی از اقسام قرارهای تامین کیفری است که قاضی به‌منظور امکان دسترسی به متهم برای جلوگیری از فرار، اختفا و تبانی او و دیگر مصالح در شرایط خاصی صادر می‌کند.

انواع قرار بازداشت موقت کدام است؟

قرار بازداشت موقت انواع مختلفی دارد که هر کدام در جایگاه و در زمان مناسب خود به کار گرفته می شوند. از جمله انواع قرار بازداشت موقت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.قرار بازداشت موقت اختیاری: در ماده ۳۲ قانون آیین دادرسی کیفری به این نوع قرار اشاره شده و موارد آن ذکر شده است؛ این ماده بیان می‌کند “در موارد زیر هرگاه قرائن موجود دلالت بر توجه اتهام به متهم نماید صدور قرار بازداشت موقت جایز است:

الف. جرایمی که مجازات قانونی آن اعدام، رجم، صلب و قطع عضو باشد.

ب. جرایم عمدی که حداقل مجازات قانونی آن سه سال حبس باشد.

ج. جرایم موضوع فصل اول کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی.

د. در مواردی که آزاد بودن متهم موجب از‌ بین‌ رفتن آثار و دلایل جرم شده و یا باعث تبانی با متهمان دیگر و مطلعین واقعه گردیده و یا سبب شود که شهود از ادای شهادت امتناع نماید، همچنین هنگامی که بیم فرار یا مخفی شدن متهم باشد و به طریق دیگری نتوان از آن جلوگیری نمود.

ه. در قتل عمد با تقاضای اولیای دم برای اقامه بینه حداکثر به مدت 6 روز

2. قرار بازداشت موقت اجباری:در اینگونه موارد، قضات رسیدگی‌ کننده ملزم به صدور قرار بازداشت برای متهم هستند و نمی ‌توانند از این قاعده سرپیچی کنند. از انواع مختلف این قرار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

قتل عمد، آدم ربایی، اسید پاشی و محاربه و افساد فی الارض.
در جرائمی که مجازات قانونی آن اعدام یا حبس دایم باشد.
جرائم سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، ارتشاء، خیانت در امانت، جعل و استفاده از سند مجعول در صورتی که متهم حداقل یک فقره سابقه محکومیت قطعی یا دو فقره یا بیشتر سابقه محکومیت غیر قطعی به علت ارتکاب هر یک از جرایم مذکور داشته باشد.
در مواردی که آزادی متهم موجب فساد باشد.
در کلیه جرائمی که به موجب قوانین خاص مقرر شده باشد، مانند:

الف) در جرائم تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق، در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد.

ب) در بزه رشوه، هرگاه میزان رشوه از مبلغ ۲۰۰۰۰۰ ریال بیشتر باشد.

چه کسی قرار بازداشت موقت را صادر می کند؟

قرار بازداشت موقت ممکن است توسط بازپرس یا دادیار صادر شود که در هر صورت پرونده باید ظرف ۲۴ ساعت برای اظهار نظر دادستان نسبت به این قرار برای وی ارسال شود. در صورت مخالفت دادستان با قرار بازداشت موقت باید از نظر دادستان پیروی کرد و متهم آزاد می شود و مقام صادر کننده باید قرار دیگری برای متهم در نظر بگیرد. دادستان هم می تواند از باز پرس تقاضا کند که قرار بازداشت متهم را صادر کند.

در مقابل بازپرس می تواند با این درخواست دادستان مخالفت کند که در این صورت مسئولیت حل اختلاف بین دادستان و بازپرس با دادگاه عمومی و انقلاب محل خواهد بود. اما اگر بین دادیار و دادستان اختلاف نظر نباشد، این قرار به متهم ابلاغ می شود و متهم ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ حق اعتراض به قرار را دارد.

قرار بازداشت موقت تا چه زمانی اعتبار دارد؟

در قانون آیین دادرسی کیفری مدت اعتبار قرار بازداشت موقت در جرایمی که رسیدگی به آن‌ ها در صلاحیت دادگاه کیفری استان است چهار ماه و در بقیه جرایم که رسیدگی به آن‌ ها در صلاحیت دادگاه ‌های کیفری عمومی یا اختصاصی است دو ماه در نظر گرفته شده است. البته به همان شرط که مدت حبس از حداقل مجازات مقرر قانونی جرم ارتکابی تجاوز نکند.

به عبارت دیگر، اگر برای یک جرم ۶ ماه تا ۳ سال حبس در نظر گرفته شده است مدت بازداشت موقت نباید بیشتر از ۶ ماه باشد. البته اگر در این مدت دادسرا تصمیم نهایی خود را نگرفته باشد، باید به تخفیف قرار تامین یا ابقای آن دستور دهد و دلایل خود را نیز در این زمینه ذکر کند.

چه نکات مهمی را باید در بازداشت موقت در نظر گرفت؟

در موضوع بازداشت موقت باید نکات مهمی را در نظر گرفت و به آنها توجه کرد تا در صورت لزوم به کار گرفته شوند؛ از جمله این نکات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

این قرار باید موجه و مستدل بوده و دلایل آن ذکر شود.
این قرار قابل اعتراض در دادگاه مربوطه بوده و بایستی در قرار قید شود و قابل اعتراض بودن آن به متهم ابلاغ و تفهیم شود.
مدت اعتراض ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ است. نظر دادگاه که در جلسه اداری خارج از نوبت و بدون حضور دادستان به عمل می‌آید و قطعی است.
توقیف متهم تحت این قرار نباید از مدت معتدل (حداقل مجازات قانونی جرم) فراتر رود.
متهم هر یک ماه، یک بار می ‌تواند فک یا تخفیف آن را از قاضی بخواهد.
هرگاه در جرایم موضوع صلاحیت دادگاه کیفری استان تا چهار ماه و در سایر جرائم تا ۲ ماه به علت صدور قرار تأمین، متهم در بازداشت به سر برد و پرونده اتهامی او منتهی به تصمیم نهایی در دادسرا نشد، مرجع صادر کننده قرار، مکلف به فک یا تخفیف قرار تأمین متهم می‌باشد مگر آن که دلیلی جهت فک نباشد که با ذکر علل، قرار ابقاء می‌شود.

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی کیفری می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری عدل ایرانیان می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

مطالب مرتبط: