آیا اعاده دادرسی مانع اجرای حکم می شود؟

یک پرونده مختومه دیگر قابل طرح مجدد در دادگاه نیست و حکمی که صادر شده باید اجرا شود اما در بعضی از موارد شرایطی به وجود می آید که اجرای حکم با عدالت سازگار نیست. به همین دلیل شخصی که حکم به ضرر او صادر شده است می تواند در صورت وجود یکی از جهات اعاده دادرسی، درخواست اعاده دادرسی کند.

هم در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی کیفری این امکان وجود دارد که درخواست آن را مطرح کرد.

اگر موقع درخواست اعاده دادرسی حکم در مرحله اجرا باشد، آیا این درخواست مانع ادامه اجرای حکم می شود؟ آیا باعث توقف اجرای حکم است یا خیر؟ در ادامه به این سوال پاسخ می دهیم.

توقف اجرای حکم در اعاده دادرسی کیفری

در امور کیفری درخواست اعاده دادرسی باید به دیوان عالی کشور ارائه شود. دیوان عالی کشور اگر جهات اعاده دادرسی که در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است را احراز کند، درخواست را خواهد پذیرفت که به اصطلاح گفته می شود رای دیوان مبنی بر تجویز اعاده دادرسی است.

 تجویز یعنی اجازه و تجویز اعاده دادرسی یعنی دیوان اجازه آن را داده است.

طبق ماده 478 قانون آیین دادرسی کیفری هر گاه دیوان درخواست را بپذیرد، اجرای حکم متوقف خواهد شد.

 این ماده مقرر داشته “هرگاه رای دیوان عالی کشور مبنی بر تجویز اعاده دادرسی باشد یا طبق ماده(۴۷۷) اعاده دادرسی پذیرفته شده باشد اجرای حکم تا صدور حکم مجدد به تعویق می افتد و چنانچه از متهم تامین اخذ نشده و یا تامین منتفی شده باشد یا متناسب نباشد، دادگاهی که پس از تجویز اعاده دادرسی به موضوع رسیدگی می کند، تامین لازم را اخذ می نماید.”

توجه داشته باشید صرف تقاضا باعث توقف اجرای حکم نمی شود و این درخواست باید مورد پذیرش قرار بگیرد تا اجرای حکم متوقف شود.

رای وحدت رویه در توقف اجرای حکم در مجازات های بدنی و سلب حیات

همانطور که گفته شد در ماده 478 شرایط توقف اجرای حکم کیفری در اعاده دادرسی گفته شد. این ماده دارای تبصره ای است که مقرر داشته : ” در صورتی که مجازات مندرج در حکم، از نوع مجازات سالب حیات یا سایر مجازات های بدنی یا قلع و قمع بنا باشد، شعبه دیوان عالی کشور با وصول تقاضای اعاده دادرسی قبل از اتخاذ تصمیم درباره تقاضا، دستور توقف اجرای حکم را می دهد.”

در واقع این تبصره استثنائی بر حکم اصلی ماده که می گفت اول باید درخواست در دیوان عالی کشور پذیرفته شود و بعد اجرای حکم متوقف شود، وارد کرده است. طبق این تبصره در صورتی که مجازات تعیین شده در حکم یکی از سه مجازات زیر باشد به محض درخواست باید اجرای حکم متوقف شود و نیازی نیست تا زمان پذیرش درخواست توسط دیوان صبر کرد:

• مجازات سالب حیات باشد ( یعنی مجازاتی باشد که به زندگی فرد پایان دهد مثل اعدام )
• مجازات بدنی ( مثل شلاق )
• یا قلع و قمع بنا ( از بین بردن بنا )

این تبصره تا زمان که رای وحدت رویه شماره 742 تصویب نشده بود قابل اجرا بود اما بعد از تصویب آن، رای وحدت رویه 742 جایگزین تبصره ماده 478 شد. رای وحدت رویه بیان می کند که حتی در این سه دسته از مجازات (مجازات سالب حیات، مجازات بدنی یا قلع و قمع بنا) ابتدا دیوان عالی کشور  باید تقاضای اعاده دادرسی را بررسی کند و درصورتی که درخواست اعاده دادرسی را پذیرفت، اجرای حکم متوقف می شود. بنابراین با این رای وحدت رویه که جایگزین تبصره شده است در همه مجازات ها برای توقف اجرای حکم اول باید درخواست اعاده دادرسی پذیرفته شود.

توقف اجرای حکم در اعاده دادرسی حقوقی

در این نوع درخواست ابتدا باید در دیوان عالی کشور پذیرفته شود و قرار قبولی آن صادر شود. بنابراین ارائه این درخواست باعث توقف اجرای حکم حقوقی نیست مگر قرار قبولی آن صادر شود. در صورت صدور قرار قبولی به ترتیب زیر عمل می شود:

• الف_ اگر حکمی که از آن درخواست شده یک حکم غیرمالی باشد مثلا حکم اثبات زوجیت: بعد از صدور قرار قبول درخواست، اجرای حکم خود به خود متوقف می شود.
• ب- اگر حکمی که از آن درخواست شده است یک حکم مالی باشد مثلا حکم پرداخت وجه سند: بعد از صدور قرار قبول درخواست دو حالت به وجود می آید:

• • حالت اول ) اگر امکان گرفتن تامین و جبران خسارت احتمالی از محکوم له ( یعنی کسی که حکم به نفع او صادر شده است) وجود داشته باشد، حکم اجرا خواهد شد. دلیل گرفتن تامین از محکوم له این است که اگرچه حکم صادر شده به نفع اوست اما با قبول درخواست قطعیت حکم زیر سوال رفته و در صورتی که محکوم له تامین بدهد حکم اجراء می شود. این تامینی که محکوم له می پردازد باعث می شود در صورتی که بعد از درخواست حکم تغییر کند و جای برنده دعوا ( محکوم له ) و بازنده دعوا ( محکوم علیه ) تغییر کند، از محل این تامین خسارتی که با اجرای حکم وارد شده است، جبران شود.
  • حالت دوم ) اگر امکان گرفتن تامین و جبران خسارت نباشد یا محکوم له نتواند تامین مورد نظر دادگاه را که در حالت اول توضیح داده شد بپردازد، اجرای حکم متوقف می شود.

درخواست اعاده دادرسی بعد از اجرای حکم

در صورتی که حکمی قبلا اجرا شده باشد و بعد از اجرا درخواست ارائه شود، صرف درخواست باعث نمی شود که موارد اجرا شده ی حکم به حالت قبل برگردد. یعنی در صورتی که مثلا حکم پرداخت وجه سند اجرا شده باشد و بعد درخواست ارائه شود، این درخواست باعث نمی شود که وجه پرداخت شده بازگردانده شود بلکه برگرداندن وجه وقتی ممکن است که بعد از رسیدگی حکم اولی نقض شود و حکم جدیدی که صادر می شود قطعی شود.

وکیل اعاده دادرسی

این درخواست یکی از راه های فوق العاده اعتراض به یک رای است که از نکات ظریف قانونی تشکیل شده و باید به درستی در نزد مقام قضایی ارائه شود وگرنه رد خواهد شد. به همین دلیل مراجعه به یک وکیل شما را از دردسرهای زیادی نجات خواهد داد و از سردرگمی بین جزئیات قانونی جلوگیری خواهد کرد.

یک وکیل اعاده دادرسی می تواند با اثبات درست درخواست شما را تا حد اطمینان بخشی محقق کند. برای مشاوره رایگان حقوقی می توانید با شماره 02147783 تماس بگیرید.

مطالعه بیشتر :

• اعاده دادرسی چیست ؟
• اعاده دادرسی کیفری چیست؟
• اعتراض به رأی اعاده دادرسی چگونه صورت می گیرد ؟
• اعاده دادرسی حقوقی چیست ؟
• رد درخواست اعاده دادرسی یعنی چه ؟