آشنایی با قانون آیین دادرسی کیفری
قانون آیین دادرسی کیفری : به طور کلی رسیدگی به انواع دعاوی کیفری در دادسراها و دادگاه ها و طرح دعوا در امور کیفری، مستلزم رعایت تشریفات خاصی است و تحت عنوان آیین دادرسی کیفری انجام می گیرد، که این آیین و مقررات در قانون به عنوان “قانون آیین دادرسی کیفری” شناخته می شوند. قانون آیین دادرسی کیفری، از 699 ماده و 12 بخش تشکیل شده است و تقسیم بندی این مواد، به صورت موضوعی می باشد.
قانون آیین دادرسی کیفری چیست ؟
در پاسخ به این پرسش می توان گفت: همانطور که از عنوان آن بر می آید، قانون آیین دادرسی کیفری، در حقوق کیفری، فرآیند پیگیری و پیشبرد امور کیفری را تعیین می کند. به همین ترتیب تشریفات طرح دعوا، روند رسیدگی به دعوا و شیوه صدور رای در امور کیفری، می بایست در چارچوب این قانون انجام گیرد. لذا در ماده 1 قانون آیین دادرسی کیفری، تعریف روشنی از آن ارائه داده است.
بر همین اساس آیین دادرسی کیفری، “به مجموعه ای از قوانین و مقررات اشاره دارد که برای کشف جرم و تعقیب متهم، تحقیقات اولیه، صلح میان طرفین، میانجیگری، شیوه رسیدگی و صدور رای، روش های اعتراض به آرا و اجرای آن، تعیین حوزه وظایف و مسئولیت های مقامات قضایی و ضابطان دادگستری و احقاق حقوق متهم، بزه دیده و جامعه در نظر گرفته شده است.”
مطابق با تعریف فوق، قانون آیین دادرسی کیفری، کلیه موارد شکلی که در روند رسیدگی به جرم مورد نیاز است را مطرح نموده، علاوه براین، در مورد وظایف رسیدگی کنندگان به مسائل کیفری و حقوق و تکالیف طرفین دعوا، تعیین تکلیف کرده است که در ادامه مقاله به آن خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: جرایم کیفری
قانون آیین دادرسی کیفری از چند ماده تشکیل شده است؟
برای ارائه پاسخ روشنی به این پرسش در ابتدا می بایست به قانون آیین دادرسی کیفری، که در سال 1392 شد و مجددا مورد اصلاحات قرار گرفت مراجعه نمود. بر همین اساس قانون آیین دادرسی کیفری، از 699 ماده تشکیل شده است که هر یک از این مواد، دارای تشریفات و مسائل مرتبط با موضوع خاصی است. مواردی همچون:
- مهلت اعتراض به رای دادگاه بدوی
- نحوه صدور رای در مرحله تجدید نظر
- نحوه اعاده دادرسی در امور کیفری
لذا طرفین دعوا می توانند در امور و مسائل کیفری، با مراجعه به این قانون، نسبت به شیوه طرح دعوا و تشریفات و مراحل پس از آن، مطلع شوند.
مواد قانون آیین دادرسی کیفری بر چه اساسی تقسیم بندی شده است؟
در سرفصل پیشین مقاله، به بررسی این موارد پرداختیم که قانون آیین دادرسی کیفری چیست و از چند ماده تشکیل شده است. علاوه براین، به این موضوع اشاره شد که قانون آیین دادرسی کیفری، شامل 699 ماده است و هر ماده دارای تشریفات و نکات مهم مرتبط با موضوع خاصی را در بر دارد. لذا طرح دعوا و فرآیند رسیدگی به امور کیفری، می بایست در چارچوب این مواد قرار گرفته باشد.
در این بخش از مقاله نیز، قصد داریم، پیرامون تقسیم بندی مواد قانون آیین دادرسی کیفری، بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهیم. مطابق با این قانون، مواد قانون آیین دادرسی کیفری، به 12 بخش، تقسیم شده که هر بخش، مواد مربوط به یک موضوع خاص را شامل می شود. این تقسیم بندی به شرح زیر است.
- بخش اول:
کلیات
این بخش از ماده 1 تا 21، تشکیل شده که شامل کلیات است و دو فصل مهم است. این بخش به اصول کلی حاکم بر آیین دادرسی کیفری و تفاوت های دعوی عمومی و خصوصی میپردازد.
- بخش دوم:
کشف جرم و تحقیقات مقدماتی
این قسمت نیز، از ماده 22 تا ماده 293 را در برگرفته که از 10 فصل تشکیل شده است. مواردی همچون: دادسرا، وظایف دادستان کل کشور، وظایف ضابطان دادگستری، دادستان و بازپرس، معاینه محلی، احضار متهم و شهود، قرار تامین، بازرسی و کارشناسی، تحقیقات اولیه جرایم اطفال در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است.
- بخش سوم:
دادگاه های کیفری، رسیدگی و صدور رای
این قسمت نیز از ماده 294 آغاز شده و تا ماده 425 ادامه پیدا می کند و شامل 8 فصل است. در این فصول به مواردی همچون: تشکیلات و صلاحیت دادگاه های کیفری و شیوه پیگیری ادله اثبات دعوی، نحوه رسیدگی به دعوی در دادگاه ها و احاله و رد دادرس، پرداخته شده است.
- بخش چهارم:
اعتراض به آرا
این بخش از ماده 426 تا ماده 483 تشکیل شده که در 4 فصل مهم و موضوعات اعاده دادرسی، پیگیری در دادگاه تجدیدنظر استان و رسیدگی در دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار گرفته است.
- بخش پنجم:
اجرای احکام کیفری و اقدامات تامینی و تربیتی
این قسمت نیز 5 فصل و از ماده 484 تا ماده 558 را شامل می شود. در این بخش به اجرای مجازات حبس،آزادی مشروط و محکومیت های مالی و غیره پرداخته شده است.
- بخش ششم:
هزینه دادرسی
این قسمت از ماده 559 تا 565 تشکیل شده است و به مساله هزینه دادرسی در دعاوی کیفری می پردازد.
- بخش هفتم:
سایر مقررات
در این قسمت که از ماده 566 تا 569 تشکیل شده است، به موارد پایانی قانون اشاره شده است و بخش های بعدی نیز در سال 1392 به پایان قانون، اضافه شد.
- بخش هشتم:
آیین دادرسی جرایم نیروهای مسلح
این قسمت از قانون آیین دادرسی کیفری که از ماده 570 تا 648، را شامل می شود، به نحوه و صلاحیت دادگاه ها و دادسرا های نظامی، کشف جرم، احضار و قرار بازداشت متهم، صدور و ابلاغ رای، موارد تجدید نظر و اعاده دادرسی، موضوع وکالت و … می پردازد .
- بخش نهم:
آیین دادرسی الکترونیکی
این بخش به سیاست گذاری ها و راهبردها، به منظور توسعه و ارتقای دادرسی الکترونیکی، می پردازد و از ماده 649 تا ماده 663 را در برمی گیرد.
- بخش دهم:
آیین دادرسی جرایم رایانه ای
این بخش، از ماده 664 تا ماده 687 را در برگرفته و به جرایم رایانه ای و مخابراتی می پردازد.
- بخش یازدهم:
آیین دادرسی جرایم اشخاص حقوقی
این سرفصل نیز از ماده 688 تا 696 قانون آیین دادرسی کیفری را شامل شده و مسائلی همچون آیین رسیدگی به جرایمی که بوسیله اشخاص حقوقی رخ داده است، را مورد پیگیری قرار می دهد.
- بخش دوازدهم:
سایر مقررات
بخش انتهایی قانون آیین دادرسی کیفری نیز ماده 697 تا 699 را به خود اختصاص داده است.
نتیجه گیری
واضح است که برقراری نظم و امنیت، از جمله موارد ضروری در هر جامعه ای محسوب میشود. به همین خاطر، مورد توجه قانون گذاران نیز قرار گرفته است. به همین ترتیب به منظور برقراری هرچه بهتر نظم در جامعه، دولت ها، نسبت به وضع قوانین مختلف، همچون قانون مجازات، قانون مدنی، قانون تجارت و … اقدام نموده اند. لذا کلیه افراد جامعه، می توانند با استفاده از این قوانین، نسبت به حقوق و تکالیف خود آگاه شده و به احقاق حق خود بپردازند. در این مقاله به قانون آیین دادرسی کیفری و موضوعات مرتبط با آن پرداخته شد،
گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون قانون آیین دادرسی کیفری و بخش های دوازده گانه آن پاسخ داده و در صورت استفاده از هر یک شما را همراهی نماید.